Truyện Tấm Cám

Ngày xưa, có hai chị em cùng cha khác mẹ: Tấm và Cám. Tấm là con của người vợ cả, mồ côi mẹ từ nhỏ, phải sống với dì ghẻ - mẹ ruột của Cám. Tấm hiền lành, chăm chỉ nhưng bị dì ghẻ đối xử tàn nhẫn, bắt làm hết việc nhà. Trong khi đó, Cám được cưng chiều, lười biếng và thường bắt nạt Tấm.

Một hôm, dì ghẻ sai Tấm và Cám đi bắt tép, hứa rằng ai bắt được nhiều sẽ được thưởng. Tấm chăm chỉ mò tép nên đầy giỏ, còn Cám chỉ lo chơi. Đến cuối buổi, Cám nghĩ kế lừa Tấm:

"Chị Tấm ơi, đầu chị lấm bẩn quá, cúi xuống đây em gội cho."
Tấm thật thà nghe theo, cúi xuống gội đầu. Nhân lúc đó, Cám đổ hết giỏ tép của Tấm vào giỏ mình rồi hớn hở về trước nhận thưởng.
Tấm buồn bã khóc. Bụt hiện lên hỏi:
"Vì sao con khóc?"
Tấm kể lại mọi chuyện. Bụt an ủi và bảo Tấm nhìn vào giỏ xem còn gì. Trong giỏ, Tấm thấy một con cá bống nhỏ. Bụt dặn Tấm đem cá về nuôi, mỗi bữa cho ăn bằng cách gọi:
"Bống bống bang bang, lên ăn cơm vàng, cơm bạc nhà ta, chớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà người."
Tấm nghe lời, lén nuôi cá bống trong giếng. Cá bống lớn nhanh, trở thành người bạn duy nhất của Tấm.
Nhưng dì ghẻ nghi ngờ, theo dõi và phát hiện. Bà ta lập mưu sai Tấm đi chăn trâu xa, rồi ở nhà lừa bắt cá bống làm thịt. Khi Tấm về, gọi mãi mà không thấy cá đâu, chỉ thấy nước giếng đục ngầu, Tấm lại khóc. Bụt hiện lên lần nữa, bảo Tấm nhặt xương cá, bỏ vào bốn cái lọ và chôn ở bốn chân giường.

Ít lâu sau, nhà vua mở hội lớn kén vợ. Dì ghẻ và Cám cũng sửa soạn quần áo đẹp để đi. Trước khi đi, dì ghẻ cố tình bắt Tấm ở nhà làm rất nhiều việc: nhặt gạo lẫn thóc, không xong thì không được đi hội. Tấm buồn bã khóc, Bụt lại hiện lên giúp. Bụt sai đàn chim sẻ đến nhặt gạo thóc riêng ra cho Tấm.
Xong việc, Tấm lại lo không có quần áo đẹp để đi. Bụt bảo đào bốn cái lọ ở chân giường lên, trong đó có váy áo lộng lẫy, đôi hài xinh đẹp và một con ngựa. Tấm thay đồ, cưỡi ngựa đi dự hội.
Trên đường, Tấm không may làm rơi một chiếc hài xuống sông. Nhà vua nhặt được, cho người đi khắp nơi tìm người có chân vừa chiếc hài này. Khi đến lượt Tấm, nàng đi vừa như in. Nhà vua lập tức rước nàng về làm hoàng hậu.

Tấm về làm hoàng hậu, sống hạnh phúc bên vua. Nhưng dì ghẻ và Cám không cam lòng. Một ngày, Tấm về nhà giỗ cha. Dì ghẻ bày mưu sai Tấm trèo cây cau hái quả. Khi Tấm trèo lên cao, bà ta chặt gốc, khiến Tấm ngã xuống chết.
Dì ghẻ đưa Cám vào cung thay thế Tấm làm hoàng hậu. Nhưng linh hồn Tấm không tan, nàng hóa thành chim vàng anh bay về cung, đậu bên cửa sổ vua và hót:
"Phơi áo chồng tao thì phơi bằng sào, chớ phơi bờ rào rách áo chồng tao."
Nhà vua nhận ra, yêu quý chim vàng anh, nhưng Cám ghen tức, lập mưu giết chim làm thịt. Lông chim bị vứt ra vườn, Tấm lại hóa thân thành cây xoan đào.

Một ngày, cây xoan đào bị chặt làm khung cửi. Khi Cám dệt vải, khung cửi vang lên tiếng đe dọa:
"Cót ca cót két, lấy chồng người ta, không trả thì chết!"
Cám sợ hãi, đốt khung cửi. Tro cửi bị vứt ra đường, Tấm hóa thành cây thị. Cây thị chỉ ra một quả duy nhất, tỏa mùi thơm ngát.
Bà lão hàng nước nhặt quả thị về, cất trong nhà. Mỗi ngày, khi bà đi vắng, Tấm từ trong quả bước ra, giúp bà dọn dẹp nhà cửa. Một hôm, bà lão giả vờ đi chợ, nấp nhìn thấy Tấm bước ra. Bà vui mừng giữ Tấm lại làm con.
Nhà vua đi ngang qua, nhận ra Tấm và đón nàng về cung.

Cám thấy Tấm trở về xinh đẹp hơn trước, liền hỏi:
"Chị Tấm ơi, sao chị đẹp thế?"
Tấm trả lời:
"Muốn đẹp như chị thì xuống hố, dội nước sôi vào người."
Cám nghe lời, làm theo và chết thảm. Dì ghẻ khi biết chuyện thì quá sợ hãi, lăn ra chết.